از سردرگم بودن اقتصاد ایران همین بس که تا امروز هیچ استراتژی مشخصی برای آن تدوین نشده است. کشور ما در مسیر صنعتی شدن گام برداشته؟  آیا اقتصاد آن بر کشاورزی متکی است؟ پاسخ این پرسش ها مشخص نیست. در 4 دهه گذشته با وجود سرمایه گذاری های عظیم در بعضی بخش ها هم چنان بلاتکلیفیم. این بلاتکلیفی در صنایع بزرگ به تولیدکنندگان خرد هم تسری یافته است.

*شرایط سخت خارجی

شرایط تجارت برای شرکت های ایرانی در فضای بین المللی به اندازه ای دشوار شده که طرف های خارجی را کلافه کرده است. تجارت شرکت های ایرانی مدت هاست با حواله پول از مسیر صرافی ها انجام می شود و ممکن است برای انتقال پول، چند مسیر را را طی کنیم. افزایش هزینه مالی و زمانی، برای هر دو طرف چالش برانگیز است. علاوه بر این، حتی زمانی که پول به حساب طرف خارجی واریز می شود، آن شرکت می تواند ادعا کند که هیچ پولی را دریافت نکرده است و این یعنی ریسک بالا برای تجارت شرکت های ایرانی. غیر از این، فرایند کار در بندرگاه ها و گمرک های ایران به شدت کند است. کانتینر به اندازه کافی نداریم و لجستیک ایران همگام با تحولات بین المللی توسعه نیافته است. همه این موانع خارجی، رمق را از صادرکننده گرفته است. شرکت های ایرانی در شرایط عادی با دیگر شرکت ها رقابت نمی کنند.

*تحریم

بدون تردید تحریم، از عوامل اصلی در چالش های خارجی تولیدکنندگن ایرانی است. بسندگی به بازار محدود داخل، روزنه های امید را برای توسعه فعالیت های اقتصادی می بندد. ایران می تواند کالاهای بسیاری تولید کند که کشورهای دیگر آن را می خرند اما با توجه به تشدید تحریم ها، بازارهای صادراتی کشور محدود شده و زمین بازی را به رقبا واگذار کردیم. در مورد زعفران، کشورهایی مثل افغانستان و مراکش جای ایران را می گیرند و فرش رومانی، چین و هند بازار فرش ایرانی را محدود کرده است. این نتیجه غیبت ما در بازارهای جهانی است و اینکه کشورهایی به راحتی جایگزین ما می شوند. برای رسیدن به جایگاه قبلی خود در بازارهای صادراتی به صرف انرژی و زمان بیشتری نیاز داریم. با تحریم، از بازارهای جهانی عقب مانده ایم.

*چالش های داخلی

بی ثباتی نرخ ارز از چالش های اصلی تولیدکنندگان در کشور است. بانک های ما در عمل، در خدمت تولیدکننده نیستند و در مقابل تولیدکننده قرار می گیرند. بسته حمایتی از نظر مالیاتی و بیمه ای برای تولیدکنندگان تدوین نمی شود و  فشارها مضاعف است. با وجود همه این چالش ها چه انتظاری داریم که تولید کنندگان سابق کار  خود را رها نکنند و مردم بیشتری به جرگه تولیدکنندگان بپیوندند.

*انتظار

عقلانیت عنصر اصلی تصمیم گیری در هر دولتی است. انتظار اصلی تولیدکنندگان ایرانی، تصمیم گیری عقلانی در بدنه و رأس دولت هاست. انتظار اصلی تولیدکنندگان، تقویت رویکردهای تعاملی در دولت هاست. انتظار ما از دولتمردان این است که دست از کلی گویی بردارند و با اشاره به جزییات درباره شعارها و وعده ها حرف بزنند. برای مثال اگر دولتی به نعمت بودن تحریم باور دارد، چرا تولیدکننده را درباره محسنات آن توجیه نمی کند؟ چطور در شرایطی که خرید یک قطعه برای ماشین آلات در خط تولید، با وجود تحریم ها 3 تا 4 برابر هزینه به تولیدکننده تحمیل می کند، تحریم یک نعمت است؟ همه تولیدکنندگان حامی منافع ملی اند و آماده اند از جان خود هم برای منافع کشور بگذرند اما تا زمانی که به عنوان یک همکار مورد توجه دولت ها قرار نگیرند، نسبت به بسیاری از وعده ها، شعارها و باورهای آنان تردید خواهند داشت. 

*هرویک یاری جانیان، عضو هیئت نمایندگان اتاق تهران

تاریخ انتشار: 1400/03/18