گفتگو با سعید ملکی مدیرعامل روناک دارو تولیدکننده داروی رمدسیور؛ تولید رمدسیور نمونه‌ای از سرمایه‌گذاری بر تولید داخل است

در 20 یا 30 سال گذشته جهش‌های ژنتیکی زیادی در ویروس‌ها رخ‌داده است، شاهد اپیدمی سارس، مرس و ابولا بودیم و ویروس آنفولانزا نیز جهش‌های زیادی داشته است مجموع این‌ها نشان می‌دهد در سال‌های آینده انواع جدیدی از ویروس‌ها را خواهیم داشت. باید پتانسیل‌ها را حفظ و ظرفیت‌ها را افزایش دهیم فعالیت‌های علمی و R&D را در زمینه‌های مختلف توسعه داده تا مشابه تحریک سیستم ایمنی بدن، ما نیز جامعه‌ را تحریک و آماده کنیم تا بتواند بلافاصله مقاومت کند.

تولید داروی رمدسیور به‌محض تایید وزارت بهداشت و درمان کشور توسط شرکت روناک دارو تولید شد و اکنون در حال طی مراحل ثبتی است تا در بیمارستان‌های کشور به‌صورت گسترده توزیع شود. با سعیدملکی مدیرعامل شرکت روناک دارو به گفتگو نشستیم تا از چگونگی و سرعت عمل در تولید داروی رمدسیور، سیاست‌گذاری‌های صنایع دانش‌بنیان، ایجاد زیرساخت‌های تحقیق و توسعه در حوزه سلامت دانش‌بنیان از وی بپرسیم. با ما همراه باشید:

چگونه موفق شدید در زمان کوتاه به‌محض تایید داروی رمدسیور برای درمان کرونا توسط وزارت بهداشت اقدام به تولید آن کنید؟

اغلب داروهایی را در سبد تولیداتمان قراردادیم که نمونه داخلی نداشته است یا اولین تولیدکننده بودیم یا جزو اولین‌ها. ضمن اینکه فعالیت ما در رابطه با داروهای آنتی وایرال_ضد ویروس و قارچ_ است که از نظر تکنولوژی تولید در دسته‌بندی داروی رمدسیویر قرار می‌گیرد و به نحوی مشابه است. بخش  R&Dما سال‌هاست روی این داروها کار می‌کند که بتوانیم آن‌ها را تولید کنیم مانند آسیکلوویر، وریکونازول که الان در بازار داریم و تقریبا از نظر تکنولوژی تولید مشابه‌اند. لذا روی این نوع از داروها از قبل کار می‌کردیم. به‌محض اینکه موضوع کرونا در کشور مطرح شد متناسب با کارکردهایی که قبلا داشتیم، به‌عنوان یک شرکت با تفکر ملی خواستیم کمکی کنیم و از چند ماه قبل بدون دستوری از بالا روی این دارو فکر و کارکردیم.

بنابراین از گذشته زمینه مطالعاتی روی داروی رمدسیور داشتید؟

یکی از نکاتی که ما استفاده کردیم استفاده صحیح از فرصت بود. ضمن اینکه تلاش کردیم دانش و تکنولوژی را هم‌زمان داشته باشیم و به بلوغ برسانیم. زیرا که زمان سریع می‌گذشت، بیماران مبتلا می‌شدند. در دنیا هم روی داروهای مختلف از جمله رمدسیور کار می‌کردند و هم‌زمان با آن‌ها و نه عقب‌تر، ما نیز به این دارو رسیدیم.

برنامه‌ای برای صادرات وجود دارد یا نگاه فقط به بازار داخلی است؟

بله نگاه صادراتی وجود دارد. خیلی از کشورها هم در حال حاضر از ما درخواست کردند. امیدواریم که برنامه صادراتی خوبی هم داشته باشیم.

برنامه تولید و رساندن دارو به استان‌های متفاوت چگونه است؟

تاکنون خیلی محدود توزیع کردیم. بیمارانی در شرایط حاد بیماری بودند و مراجعه کردند. ناگزیر شدیم به آن‌ها دارو تحویل دهیم. ولی طبیعتا دارو برای ورود به بازار فرآیندی را برای ثبت پرونده در وزارت بهداشت نیاز دارد که در حال طی مراحل است. ضمن اینکه ما هم‌زمان در حال تولید مقادیر متنابهی هستیم و بعد از این دارو به طور مرتب تولید خواهد شد. فکر نمی‌کنم بعد از طی این مرحله کمبودی از نظر دارو در کشور داشته باشیم.

در چه بازه زمانی این اتفاق رخ می‌دهد که دارو تولید انبوه داشته باشد؟

من فکر می‌کنم ظرف دو هفته دیگر کامل دراختیار خواهد بود.

کدام استراتژی را برای تامین داروهای ضروری مناسب می‌دانید، سرمایه‌گذاری روی خرید خارجی یا تولید داخل؟

همان‌طور که مقام معظم رهبری فرمودند؛ بروکراسی و مشکلات داخلی را در ردیف تحریم‌ها و عوارض بیماری کرونا قراردادند. یعنی گفتند مشکلاتی که در کشور ما وجود دارد، به این سه دلیل هستند. به‌قدری معضلات بروکراسی و مدیریتی داخلی بزرگ هستند که ما می‌توانیم آن‌ها را در ردیف تحریم‌ها قرار بدهیم. واقعا باید از مقام معظم رهبری تشکر کنم اگر حمایت مستقیم ایشان در بیست سال گذشته بسیاری از حمایت‌ها از صنعت و تولید نمی‌شد. باید اعتمادبه‌نفسی در دولتمردان ما باشد تا باور کنند می‌توانیم به تولیدکنندگان داخلی تکیه کنیم. معتقدم باید بر توانمندی‌های داخل تکیه کنیم. مگر حوزه‌هایی که هزینه تولید آن‌ها در داخل بالاست و مقرون‌به‌صرفه نیست. اگر به کشورهای پیشرفته نگاه کنیم، همه از همین طریق به موفقیت رسیده‌اند.

در این شرایط که در میانه شیوع کرونا هستیم به نظر شما چه تجربه‌ای می‌توانیم برای آینده بیاندوزیم؟ چه پروتکل‌هایی لازم است، چه شرکت‌هایی باید بیشتر تقویت شوند، چه حوزه‌هایی نیازمند تمرکز بیشتر هستند؟

در سال‌های گذشته نشان داده‌شده است که موتاسیون و جهش‌های ژنتیکی در  ویروس‌ها زیاد بوده است. شما ببینید در 20 یا 30 سال گذشته، سارس، مرس، ابولا را داشتیم. خود ویروس آنفولانزا جهش‌های زیادی داشته که نشان می‌دهد در سال‌های آینده انواع جدید از ویروس‌ها را خواهیم داشت. ما هم اگر پایه تولید داروهای دیگر را از قبل نداشتیم، نمی‌توانستیم به این سرعت به این دارو دست پیدا کنیم. باید پتانسیل‌های خود را حفظ کنیم، فعالیت‌های علمی و R&D را در زمینه‌های مختلف افزایش بدهیم که اگر روزی خدای‌ناکرده، دوباره با چنین مشکلی مواجه شدیم، مشابه تحریک سیستم ایمنی بدن، ما هم جامعه‌مان را تحریک کرده باشیم. آماده باشد تا بتواند بلافاصله مقاومت کند.

یک واحد تحقیق و توسعه در حوزه‌ای که هم دانش‌بنیان است و هم پیشرو است و همگام با شرکت‌های بین‌المللی است، چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟

 ممکن است شرکت‌ها برای تامین مواد اولیه نگاه به بیرون داشته باشند ولی در تحقیق و توسعه تکیه‌ها همه بر توان داخل است. تحقیق و توسعه متاع گران‌قیمتی است که کسی راحت آن را واگذار نمی‌کند. ولی باید توجه داشت بخش زيادى از هزینه‌ها و صرف منابع در حوزه تحقيق و توسعه امكان بازگشت ندارد. اگر قرار بود هر تحقیق و توسعه‌ای جواب بدهد که طبیعتا به‌راحتی همه می‌توانستند کار بکنند. در تحقیق و توسعه باید بخشی از منابع برگشت نداشته باشد ولی اگر منابعی بازگردد، آثار معنوی و مادی دارد. آثار معنوی در حوزه ما که سلامت است در درمان و کمک به روح و روان مردم و جامعه خواهد بود. در بخش اقتصادی هم که متناسب با تکنولوژی ایجادی، بازگشت سرمایه خوبی خواهد داشت. بنابراین اگر بدانیم هرچقدر سرمایه‌گذاری کنیم آنچه برمی‌گردد خیلی ارزشمند است، بیشتر هم کار می‌کنیم. در تلاشیم آرام آرام به این بلوغ برسیم.

در شرایط بحران یک شرکت دانش‌بنیان چه نوع حمایتی لازم دارد؟

خوب شد که یادآوری کردید تا از صندوق نوآوری‌ و شکوفایی تشکر کنم. شرکت ما قبل از اینکه قانون دانش‌بنیان باشد، تولیدات و بازار داشت و بنابراین از تسهیلات دانش‌بنیانی استفاده نکردیم. ولی در دوره مدیریتی جدید صندوق، خودشان به دنبال ارائه خدمات و تسهیلات بودند و بارها تماس گرفتن و جلساتی گذاشتند.

یک نکته‌ مهم هست نباید گمان کنیم از شرکتی که حمایت کردیم هزینه‌ها از بین رفته یا بهتر بود جای دیگری صرف می‌شد. هر حمایتی چندین برابرش بازمی‌گردد. یک شرکت ممکن است 10میلیارد تومان تسهیلات بگیرد و 100میلیارد تومان تولید ثروت کند. تولید ثروت اکنون در کشورمان یکی از مهم‌ترین نیازها و ضرورت‌ها است. شما باید بتوانید تولید ثروت کنید. تولید ثروت هم جز از طریق تولید، نوآوری، خلاقیت و دانش امکان‌پذیر نیست. دانش برای اینکه تولید کند به سرمایه‌ نیاز دارد که بخشی از آن سرمایه‌ به شکل وام و تسهیلات مالی است. اگر در این حوزه سرمایه صرف کنیم، ده برابر آن به‌صورت تولید ثروت بازمی‌گردد. به‌علاوه یک مقدار آزادی عمل نیز موثر است مثل تسریع در صدور مجوزها، معافیت‌های مالیاتی و گمرکی، ایجاد تعرفه برای تولیدکنندگان و غیره در تولید ثروت در کشور کمک شایانی خواهد کرد.

در مواجه با بحران اقتصادی که شیوع ویروس کرونا موجب شد، چطور خودتان را تطبیق دادید؟ داروی رمدسیور چطور به اقتصاد شما کمک کرد؟

اغلب داروهای تولید داخل در سه تا چهار سال اخیر هیچ تغییر قیمتی نداشتند. درحالی‌که در بازار هیچ کمبودی احساس نشده است و همچنان به تولید ادامه دادیم.

ولی هزینه‌ها بالاتر رفته است.

هزینه‌ها گاهی بیش از 40 تا 120 درصد افزایش داشتند. با فشاری که در حال حاضر روبرو هستیم به حدی رسیده‌ایم که درآمدها با هزینه‌ها سربه‌سر شده است. ولی این سبب نشده است که ما حوزه‌مان را تغییر بدهیم. ما در همان حوزه‌ها کار می‌کنیم و سعی می‌کنیم فعالیت‌هایمان را توسعه بدهیم. اگر بروکراسی در کشور کمتر بود و می‌توانستیم از میزان واردات محصولاتی که در داخل تولید می‌شود، کم کنیم و هزینه‌ها را کاهش دهیم؛ فعالیت و بقای شرکت‌های دانش‌بنیان تضمین‌شده بود.

عامل تاب‌آوری شرکت‌ها را در این دوره دشوار اقتصادی در چه میدانید؟

 باوجود همه این‌ مشکلات در صنایعی که تولیدکننده هستیم در بحران نیستیم. الان در صنعت غذایی، صنعت دارو، مصالح ساختمانی، تولید آهن‌آلات و غیره مشکلی نداریم. در سایه سیاست‌های بیست سال گذشته و اشتیاق و فعالیتی که فعالان خودشان داشتند، توانستند صنایعی را ایجاد کنند. همین‌ صنایع کشور را حفظ می‌کنند.

و نکته آخر.

 اعتقاددارم هر ملتی باید تشخیص بدهد نقاط قوتش و حوزه‌ای که باید آنجا قدم بگذارد کجا هست که هم حال حاضر و هم آینده را برای نسل‌های بعدی کشور تضمین کند. سیاست‌گذاران و استراتژیست‌ها باید کسانی باشند که نقاط اتکای ملت، گذشته و حال را تشخیص بدهند. به نظرم، نقطه اتکا و اتصال ما به آینده در هر حوزه‌ای تولید است.

تاریخ انتشار: 19/05/99