در گفتگو با علی فتوت عضو سندیکای شناسایی و مکانیابی رادیویی مدیرعامل شرکت کاوشکام آسیا

مفهوم دانش بنیان یعنی کشت ایده های جدید

علی فتوت مدیرعامل شرکت کاوشکام آسیا از اعضای با سابقه سندیکای شناسایی و مکانیابی رادیویی و سندیکای صنعت مخابرات است که اصول کار صنفی را به خوبی کسب و کار داری میداند. او که سالهای شکل گیری مفهوم دانش بنیان و راه اندازی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری را به خوبی به یاد دارد میگوید مفوم دانش بنیان یعنی، کشت ایده های جدید که با جلب سرمایه می تواند به سود و درآمد برسد.

با این حال فتوت تنها خواسته بخش خصوصی از دولت، از گذشته تا به حال، را اصلاح روابط بین الملل میداند زیرا معتقد است شرکتی که محصول با کیفیت و دارای استانداردهای بین المللی تولید کند به راحتی می تواند از بازارهای داخلی و خارجی سهم داشته باشد. در ادامه شما را به مطالعه این گفت و گو دعوت میکنم:

فضای کسب و کار و اقتصاد کشور را چطور ارزیابی میکنید؟

در حال حاضر به واسطه فضای مجازی به طرز نامطلوبی دل مردم دچار سردرگمی شده اند و تاثیر آن در دانشگاه ها مشهود است. دانشجویان دانشگاه های برتر و والدین آنها معتقدند که نخبه هستند و باید هر چه زودتر از کشور مهاجرت کنند. این ذهنیت‌ها باید عوض بشود. با رفتن به کارخانه‌های در حال فعالیت که مشکلات کشور را برطرف می‌کنند دانشجوها باید ببینید که شرایط بسیار سخت است ولی همچنان شدنی است. آدم‌های خبره صنعتی مانند افرد استارتاپی، سرمایه گذاران فرشته، سرمایه گذاران خطرپذیر را می‌آوریم تا دانشجویان ببینند که در این مملکت هم می‌شود کار کرد. در فاز بعدی به این نتیجه رسیدیم مسئله فعلی رویکرد پدر و مادر دانشجویان است. در نتیجه پدر مادرها را دعوت می‌کنیم ظی یک ترم، هفته‌ای سه ساعت و در مجموع با هفت استاد ارشد دانشکده برق دانشگاه شریف کلاس داشته باشند تا با واقعیات آشنا شوند.

با توجه به اینکه بیش از 30 سال فعالیت اقتصادی را در برهه های زمانی مختلف در کارنامه کاریتان دارید، مفهوم دانش بنیان چطور اقتصاد را تحت تاثیر قرار داده است؟

در یک دهه اخیر مفهومی با عنوان دانش بنیان به وجود آمده‌است. در دوره‌ ابتدایی شکل گیری مفهوم دانش بنیان گفته شد که 10 هزار شرکت دانش بنیان ایجاد کنیم و حساب کردند هر شرکت سالانه یک میلیون دلار درآمد داشته باشد بنابراین در سال 10 بیلیون دلار درآمد داریم. در حالیکه برای مثال شرکت ما بعد از حدود 28 سال توانست به این رقم میلیون دلار برسد، در سال‌های ابتدایی درآمد صادراتی 40هزار دلار هم بسیار رضایت بخش و قابل قبول بود.

یعنی از ابتدا تصویر درستی از بازار وجود نداشت؟

تعریف ها از بالا و با تصور نادرست از بازار بود. در آن زمان هم من و تعدادی از صاحبان شرکت های باسابقه و قدیمی اعلام کردیم باید زمینه‌ها و اولویت های مورد نیاز کشور تعریف شوند. در هر حوزه و صنعتی 8 تا 10 شرکت بزرگ و قدرتمند فعال هستند که مجموع مشکلات آنها، تمامی مسائل آن حوزه را پوشش میدهد.

یعنی به جای افزایش تعداد شرکت‌ها، با شرکت‌های موجود مشکلات اقتصاد شناسایی و حل شود؟

بله. در دنیا مفهوم دانش بنیان یعنی کشت ایده های جدید ولی در ایران این مفهوم بر پایه عدالت خواهی برای همه است. که فردی در روستا هم بتواند با شانس برابر شرکت دانش بنیان داشته باشد. در حالیکه این دیدگاه مسایل را حل نمی‌کند. در دنیا برای اینکه بتوانید کار کنید باید سرمایه گذارها را مجاب کنید که ایده کشت داده‌ شده‌ ای دارید که با سرمایه گذاری آنها می تواند در بازار به موفقیت برسد. بهتر است به جای افزیش تعداد شرکت های دانش بنیان روی چند موضوع متمرکز شوند مثلا مشکلات شرکت های خبره را حل می کردند به صورت اتوماتیک مشکلات بقیه هم حل می شود.

با توجه به اینکه اکنون در حدود 4500 شرکت دانش بنیان داریم، سرعت رشد تکنولوژی در کشور را چطور ارزیابی میکنید؟

در طرحی پژوهشی حدود 400 پروژه را در 50 دسته و موضوع تقسیم بندی کردیم تا بررسی کنیم احتمال موفقیت یک استارتاپ در چیست؟! متاسفانه امروزه استارتاپ ها را با دیجی کالا و اسنپ مقایسه می کنند در حالیکه سرمایه گذاری هر کدام از آنها میلیون دلاری بوده است ولی طبق بررسی های ما به صورت میانگین هر پروژه می تواند 300 میلیون تومان سرمایه جذب کند؛ این ارقام تفاوت فاحشی دارد و نباید از همه استارتاپ ها انتظار درآمد و سودی در مقیاس دیجی کالا و اسنپ داشته باشیم.

آیا اعزام هییت تجاری و حضور در نمایشگاه‌ها برای توسعه صادرات کارساز است یا نه؟

در حال حاضر اتاق بازرگانی تقریبا همین کار را می‌کند و دولت هم کار مشابهی را با کریدورهای صادراتی انجام می‌دهد. ولی شرکت‌ها مشکلات فراتری مانند عدم شناخت از بازار دارند. در واقع محصول باید استانداردهای بین المللی داشته باشد. شبکه سازی به تنهایی کارساز نیست. من هم به عنوان هییت تجاری اعزام شده‌ام. آن زمان خودمان با مالزی ارتباط داشتیم ولی همراه آقای خاتمی به مالزی رفتیم. با این وجود تا محصول استانداردی برای عرضه نداشته باشید اتفاق خاصی نمیفتد.

حضور در نمایشگاه ها چطور؟

شرکت در نمایشگاه های خارجی تا زمانی که محصول قابل تولید و با استانداردهای جهانی نداشته باشید فرمالیته است. باید مشکل شرکت ها در تولید محصول با کیفیت که استانداردهای بین المللی را اخذ کرده باشد، حل شود. چنین محصولی مشتریان را از داخل و خارج جذب می کند.

با این شرایط برای توسعه صادرات در کشور چکار باید کرد؟

20 سال پیش وزیر صنایع آقای شافعی از صاحبان صنایع و بخش خصوصی پرسید چه خواسته و پیشنهادی برای توسعه صادرات دارند همه اصلاح روابط بین الملل را خواستار شدند. دولت باید روابط بین الملل را اصلاح کند زمان ریاست جمهوری احمدی نژاد امریکا کشف بزرگی کرد. فهمید با استفاده از سیستم بانکی می‌تواند افکارش را به دنیا تحمیل کند. قوانین خارج از مرزهای امریکا اینطور است که به بنز و پژو می‌گوید یا با ایران کار می‌کنید یا با امریکا. آن‌ها هم با اندکی حساب و کتاب می‌بینند کدام بازار بیشتر می‌صرفد. به خاطر یک درصد 99 درصد را رها نمی‌کنند. پیش از آن شرکت ها می توانستند، یک شرکت در سوییس راه اندازی کنند و تجارت خود را ادامه بدهند. الان همه چیز الکترونیکی شده است و دیگر به این راحتی نمی شود تحریم ها را دور زد. همچنان هم نقش دولت اصلاح روابط بین الملل است که البته در حال حاضر هم به دلیل مسائل مالی نمیشود انتظاری داشت.

چاره چیست؟

بخش خصوصی با تشکیل سندیکاها و گروه های کاری و تمرکز بر تولید می تواند فعالیت کند که البته آن هم با مشکلاتی روبرو است و تنها راه فرار صبر، زمان و تکیه بر تولیدات داخلی است. باید تمام توانمان را به کار بگیریم تا تولید داخل را جایگزین واردات کنیم.

 

تاریخ انتشار: 12/12/98