در وبینار بررسی سازوکارهای توسعه تجارت فناوری بین صنایع  و شرکت های دانش بنیان مطرح شد؛

نوآوری، دغدغه شرکت های بزرگ و سنتی نیست

 

وبینار بررسی سازوکارهای توسعه تجارت فناوری و راهکارهای نوآورانه بین صنایع و شرکت های دانش بنیان، برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی مجمع تشکل های دانش بنیان، در این وبینار که با حضور افشین کلاهی رئیس مجمع تشکل های دانش بنیان، مهدی طغیانی نماینده و رئیس کمیته اقتصاددانش بنیان کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، مهدی شریف زاده دبیرستاد آب و انرژی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و احسان صفرنواده مدیرعامل شتابدهنده دانش بنیان کاریزاعتماد برگزار شد، سازوکارهای توسعه تجارت فناوری و راهکارهای نوآورانه بین صنایع و شرکت های دانش بنیان مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

نواده: با توجه به وضعیت فعلی اقتصاد، خواسته درستی است که از شرکت ها انتظار  نوآوری داشته باشیم؟

کلاهی: نوآوری در شرکت های بزرگ و سنتی یک دغدغه نیست. کمتر شرکت بزرگی داریم که معاونت، اداره یا مسئولی برای نوآوری در نظر گرفته باشد. با این وجود اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی برای رفع این مشکلات گام هایی برداشته تا پیوندی میان شرکت های قدیمی و بزرگ و شرکت های دانش بنیان برقرار کند.

شریف زاده: نوآوری موتور محرکه شرکت های دانش بنیان است. شرکت ها باید با شرایط فعلی خودشان را منطبق کنند هم ساختار را تغییر دهند و هم محصولات را بازتعریف کنند.

کلاهی: شرکت هایی که درگیر مشکلات روزمره شده اند برای ایجاد نوآوری نیازمند محرک و مشوق هایی هستند. برای مثال در طرح قبلی جهش تولید دانش بنیان مقرر شده بود شرکت ها متناسب با هزینه هایی که برای تحقیق و توسعه متقبل می شوند از مالیات معاف شود. هرچند این بند در بازبینی کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی حذف شد.

در زیست بوم نوآوری در مقوله تبادل فناوری مشکلاتی داریم. شرکت ها باید بین خودشان تبادل نوآوری، فناوری، سهام  غیره داشته باشند؛ معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری اقدامات محدودی انجام داده است.

شریف زاده: دولت باید نقش آفرینی کند تا ریسک و هزینه های نوآوری کاهش داده شود. کسانیکه توسعه میدهند کاتالیزور باشند و عرضه و تقاضا را به یکدیگر برسانند.

نواده: آیا در حوزه دانش بنیان خلا قانونی وجود دارد؟ قوانین جذابی وضع شده مثل تسهیلات خرید اول یا لیزینگ محصولات دانش بنیان یا وام های کم بهره ولی شرکت ها از این تسهیلات اطلاعات کافی ندارند. قوانین خوبی هست ولی ترویج داده نشده است. خلا قانونگذاری داریم یا خلا عمل به قانون داریم؟

افشین کلاهی: به نمایندگی از شرکت های دانش بنیان می توانم بگویم هر دو. سیاست های تشویقی برای شرکت های بزرگ نداریم. در طرح مجلس بحث tax creadit وجود داشت که خیلی خوب بود ولی در کمیسیون آموزش حذف شد.

مثال هایی می زنم تا مشخص شود، کانادا سالی ۷ میلیون دلار برای حمایت از شرکت های نوآور و استارتاپها سرمایه گذاری میکند، همینطور 21 برنامه حمایتی در سطح کشور به علاوه ویزای استارتاپی دارد که از کل دنیا بهترین استارتاپ ها را جمع می کند. اینها نشان می دهد اینکه ما یک صندوق نوآوری با بودجه سه هزار میلیاردی داریم اتفاق بزرگی نیست. همینطور در آمریکا و کانادا شرکت های زیادی هستند به صورت تخصصی روی استارتاپ ها سرمایه گذاری می کنند، حمایت های دولت را میگیرند و روی استارتاپ ها سرمایه گذاری میکنند.

مسئله بروکری فناوری هنوز جا نیفتاده است اینکه یک فناوری را با فناوریهای دیگر ترکیب کنیم اتفاق جدیدی نیست. اینکه در یک زیست بوم همه اجزا به یکدیگر متصل شوند تا با هم کار کنند.  نیاز به حمایت داریم در احصا صنعت، ارزیابی توانمندی ها، به روز بودن اطلاعات زیست بوم و غیره.

نواده: مقوله دانش بنیانی چقدر در میان شرکت ها مسئله ارزشمندی است؟

کلاهی: هنوز به خوبی جا نیفتاده است. به خصوص در صنایع سنتی تصور می کنند دولت از گروهی از کسب و کارهای جوان به اسم دانش بنیانی حمایت میکند. شرکت های بزرگ و کوچک دانش بنیان باید به یکدیگر وصل شوند. آنجا دیگر این مشکلات خارج از قوانین حل می شود. شرط این است که شرکت های بزرگ انگیزه ای برای این تعامل داشته باشد.  موضوعاتی هست که در شرکت ها هنوز نهادینه نشده است. در حوزه آی تی هنوز ساختار قراردادها مشخص نیست. دانش بنیان ها هم با این مشکلات روبرو هستند. در هر جایی از زیست بوم که نقش بازیگران به خوبی تعریف نشده باشد، شاهد این مشکل هستیم.

نواده: شرکت ها درون خودشان مرکز نوآوری داشته باشند بهتر است یا اینکه باید آن را به تیم هایی خارج از شرکت برون سپاری کنند؟ در دنیا کدام روش متدوالتر است؟

شریف زاده: باید این مسله را چندوجهی دید. مراکز نوآوری درون مجموعه ها درگیر مناقصات و تشریفات اداری نیستند و اگر مدیر جوانی حضور داشته باشد، می تواند به کل سیستم توانایی نوآوری و بومی سازی دانش فنی و مدیریت دانش بومی را بقبولاند. ولی به دلیل طرز فکر سنتی انگیزه ای که در بدنه جوان شرکت های دانش بنیان وجود دارد را شرکت های بزرگ ندارند. ترند جهانی خیلی از شرکت های بزرگ بین المللی بخش های تحقیق و توسعه را به اکوسیستم نوآوری می سپارند. این کار ریسک را از آنها دور میکند و شرکت ها  بعد از مدتی آنها را در بدنه عملیاتی خودشان ادغام میکنند. در دنیا شرکت های بزرگ برون سپاری میکنند.

کلاهی: متاسفانه در سازمان ها و ساختارها مدیریت نوآوری یک امر نمایشی است و خیلی به حرف این بخش گوش نمیدهد. در سازمان، مدیریت نوآوری باید در بالاترین سطح قرار داده شود. نقش مدیریت نوآوری در سازمان و بقیه بازیگران مشخص باشد و هر کسی نقش خودش را ایفا کند.

سوال یکی از شرکت کنندگان در وبینار: در صورتی که شرکت داخلی محصول مشابه خارجی را با کیفیت بالاتر و هزینه کمتر تولید کند ولی متاسفانه محصول گرانتر خارجی استفاده شود باید چکار کرد؟

این مشکل تعداد زیادی از شرکت هاست. در وزارت صنعت روال قانونی دارد. محصولاتتان را اعلام کنید و در صورت تایید واردات آن محصول متوقف می شود و در مرحله بعد باید کارفرما را قانع کرد تا از شرکت داخلی خرید کند. البته فرآیند راحتی نیست. شاید بتوان به کارفرماها هم حق داد که راحتتر به یک کالایی که سالها استفاده شده و امتحانش را در سطح بین المللی پس داده، اعتماد کنند.

نواده: جای دو کلید واژه در اقتصاد خالی است. اعتماد و انگیزه. هنوز مدیران ما به شرکت های دانش بنیان اعتماد ندارند در حالیکه نزدیک به 5 هزار شرکت دانش بنیان داریم و در ناباوری باید بگویم این شرکت ها در سال گذشته یک میلیارد دلار صادارت محصولات دانش بنیان داشتند. کلید واژه بعدی انگیزه است. مدیر دولتی مدتی فعال است و سعی میکند که کارها و اقدامات کم دردسر را انجام دهد در واقع مدیران دردسر سازمان بازرسی را به جان نمیخرند.

کلاهی: با آقای نواده موافقم. معاونت علمی و فناوری و صندوق نوآوری و شکوفایی کارهایشان را به درستی انجام میدهند حوزه نوآوری بدون شک موفق ترین بخش دولت بوده است.

ولی در زیست بوم و به صورت سنتی دلالی را خوب نمیدانیم چون به رانت خوران میگوییم دلال. ولی این اشتباه است. در حوزه دلال های فناوری یا بروکرهای فناوری به خوبی کار نشده است و معاونت هم ورود نکرده است؛ شاید هم ترسی برای ورود به این حوزه وجود داشته باشد. در صورتیکه در دنیا و حتی حوزه های دیگر مانند مسکن و املاک این مسئله کاملا جا افتاده است. از سوی دیگر در حوزه فناوری جایی برای ارزش گذاری وجود ندارد که دارای صلاحیت و قابل اطمینان و قابل استناد باشد.

شریف زاده: من این مسئله را ناشی از نووظهور بودن می دانم. این بروکرها وجود دارند. شتابدهنده ها باید ریسک نوآوری را پایین بیاورند. نیاز بازار را به تیم های فناور منتقل کنند و تا حدودی تامین مالی کنند. بروکرها در حال رشد هستند. زمان بدهیم ظرف یک سال به صورت نمایی توسعه پیدا میکنند. بر تعداد تامین کنندگان مالی هم روز به روز افزوده می شود. دیدگاه ها باید تغییر کند؛ این شتابدهنده ها معرفی شوند و اطلاع رسانی شود به مرور فرهنگ ایجاد می شود و دیدگاه مدیران هم تغییر خواهد کرد. با مدیرانی آشنا شدیم که ریسک کنند و کارها را به شرکت های دانش بنیان بسپارند. البته خوشبختانه تحریم ها هم کمک کرده به این موضوع. پیشاهنگ های این عرصه که اولین نمونه های موفق را ایجاد می کنند در فرهنگ سازی نقش موثری دارند.

نواده: نقش اعضای پنل در زیست بوم نوآوری چیست؟

کلاهی: در مجمع تشکل های دانش بنیان از نظر ساختاری تلاش میکنیم محصولات دانش بنیان را به بازارهای صادراتی معرفی و عرضه کنیم. از سال گذشته که صندوق نوآوری رویدادهای مبتنی بر احصا نیازها را برگزار می کند مجمع با همراهی تشکل های عضو در این رویدادها شرکت کرده است. با ساختارهای مرکز نوآوری اتاق ایران و اتاق تهران که امسال راه اندازی شدند، ارتباطات و تعاملات تنگاتنگی داریم. هماهنگی هایی با اتاق های مشترک در حوزه صادرات انجام دادیم.

در حوزه صادرات حاکمیت باید تصمیمات جدی بگیرد و ارتباطات بین المللی را بهبود دهند درغیر این صورت در آینده بازارهای صادراتی تاثیرگذاری مناسبی نخواهیم داشت.

شریف زاده: کمک های معاونت تامین مالی نیست و نباید هم باشد. بیشتر به توسعه فناوریها کمک میکند. حمایت های معاونت معنوی است. برای مثال قانون ساخت اول از معاونت نشات گرفته است.

نواده: رویکرد اتاق بازرگانی به قانون جهش تولید دانش بنیان چیست؟

کلاهی: با کلیات طرح که موافق هستیم. خصوصا طرحی که خروجی کمیسیون صنایع مجلس بود. ولی خروجی کمیسیون آموزش به عنوان کمیسیون اصلی کاملا متفاوت شد. بخشی از موارد مثبت آن حذف شد و بخشی هم به آن اضافه شده است.

طغیانی: طرح جهش تولید دانش بنیان به خاطر نیازی که برای تکمیل قانون دانش بنیان احساس شده بود و برای رشد شرکت های دانش بنیان تهیه و تدوین شد. طرح ها طبق روال مجلس در کمیسیون های مختلف بررسی می شود و تغییرات میکند. این طرح با چالش هایی مواجه بود. قسمت های مختلف دولت معتقد بودند که باید در آن نقش آفرینی کنند و نمایندگان دولت در تمام جلسات حضور داشتند. کمسییون صنایع به عنوان کمیسیون فرعی در بحث ها حضور داشت ولی خروجی کمیسیون آموزش که کمیسیون اصلی بود تغییراتی داشت.

مجموعه هایی از پیشنهادات را از طریق کمیسیون فرعی اعلام کردیم و امیدواریم که در صحن علنی مجلس بتوانیم آنها را پیش ببریم.  در صحن هم نمایندگان فرصت دارند تا در لحظات نهایی پیشنهاداتی را مطرح کنند. معتقدم باید بیشتر به حوزه دانش بنیان توجه شود و همچنان منتظر نظرات دوستان هستیم.

کلاهی: وقتی قانونی به صحن علنی مجلس می رود بالاخره روح آن قانون تایید می شود و ایجاد تغییرات در آن سختتر است. در طرح قبلی مواردی بود مانند ارزشگذاری دارایی نامشهود ، Tax Creadite که هزینه های صرف شده در حوزه تحقیق و توسعه از مالیات شرکت کسر می شود، منع دستگاه های دولتی به سپردن امور اجرایی به شرکت های خصولتی و دولتی، گمرک موظف به ارائه گزارش سالانه حوزه دانش بنیان شده بود که حذف شده است و به طور کلی شرکت های بزرگتر زیست بوم را نادیده گرفتند. در طرح جدید تحریم ها را دایمی دیدند و بر خودکفایی تاکید شده است. تبادلات بین المللی هم نادیده گرفته شده است.

نواده: صحبت های مطرح شده را از دیدگاه خودتان جمع بندی کنید.

کلاهی: معتقدم باید حمایت ها در خدمت اکوسیستم باشد نه حمایت از شخص و حوزه مشخص. گاهی ستادهای معاونت نقش تسهیلگری را فراموش میکنند بیشتر به دنبال تعریف پروژه های ملی هستند این جایگاه باید تسهیلگر باشد. اگر قرار است ترندی ایجاد شود باید بازیگران و مقدمات ایجاد آن را مهیا کنند.

باید در زیست بوم بازیگران مختلف را تقویت کنیم یا حتی آنها را به وجود بیاوریم. باید شتابدهنده ها و بروکرهای تخصصی ایجاد کنیم. دلالی فناوری باید به صورت جدی رخ بدهد و شرکت ها حمایت شوند. فقط فناوری و نوآوری مهم نیست. اینکه آن را در جایگاه درست استفاده شود مهم است. گاهی نوآوری فقط تغییر مدل کسب و کار است اینجا نقش شتابدهنده ها پررنگ می شود که باید تقویت شوند.