در سومین کنفرانس سیاست‌گذاری و حکمرانی عمومی مطرح شد/کارآفرینان بزرگ، لوکوموتیو اقتصاد دانش‌بنیان هستند

شرکت‌های دانش‌بنیان بزرگ و پیشگام، با تغییر رویکردها در جهت خلق ثروت ناشی از دانش می‌توانند با به کار گرفتن شرکت‌های کوچک‌تر در زنجیره ارزش خود عامل اشتغال‌زایی و موتور محرک اقتصاد کشور به‌سوی توسعه باشند.
به گزارش روابط عمومی مجمع تشکل‌های دانش‌بنیان ایران، پنل کارآفرینان بزرگ، لوکوموتیو اقتصاد دانش‌بنیان در سومین کنفرانس سیاست‌گذاری و حکمرانی عمومی با مشارکت افشین کلاهی رئیس مجمع و رئیس کمیسیون دانش‌بنیان اتاق ایران، فرزین فردیس نایب رییس کمیسیون اقتصاد نوآوری اتاق تهران، ابراهیم سوزنچی معاونت خط‌مشی گذاری و اجرای راهبری ستاد علم و فناوری شورای عالی انقلاب فرهنگی، علیرضا کیانی رئیس هیات مدیره هلدینگ آریان کیمیا تک، محمدمهدی نائبی عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد.
نائبی در ابتدای پنل با اشاره به اینکه بنگاه‌های بزرگ در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان و توسعه اقتصاد کلان کشور نقش به سزایی دارند، به الزامات رشد صنعت هایتک در کشور اشاره کرد و گفت: برای رشد صنعت هایتک در کشور نیاز به ثبات سیاست‌گذاری است. سیاست‌های بلندمدت و 20 ساله می‌تواند منجر به رشد شود و تغییر سیاست‌گذاری‌ها که با تغییر مدیریت‌ها رخ می‌دهد یک آفت است. عامل بعدی یکپارچگی مدیریت است. معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت علوم و فناوری و شورای عالی انقلاب فرهنگی همه سیاست‌گذار این حوزه هستند که گاهی جایگاهشان نسبت به هم مشخص نیست و حتی با یکدیگر رقابت دارند.
عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف ادامه داد: نقشه جامع علمی کشور تدوین‌شده است. اینکه کشوری بگوید در همه حوزه‌ها می‌خواهد رشد و توسعه داشته باشد به‌طور عملی موفق نخواهد بود. تعیین اولویت‌های علمی و فناوری در کشور به این سوال بازمی‌گردد که می‌خواهید در چه بخش‌هایی سرآمد باشید و آن حوزه‌ها چقدر از GDP را به خود اختصاص خواهد داد. برای مثال کشور کوبا صنعت توریست و بایوتک را به‌عنوان اولویت‌های خود معرفی کرده و به‌طور خاص به این دو حوزه می‌پردازد نه‌فقط در صنعت بلکه در دانشگاه و همه ارکان اقتصاد کلان این اولویت‌بندی قابل‌مشاهده است.
او افزود: علاوه بر نقشه جامع علمی کشور به نقشه توسعه صنعتی نیز احتیاج داریم تا بدانیم در توسعه اقتصاد بدون نفت باید به چه حوزه‌هایی بپردازیم و تمرکز صنایع و تسهیلات و امکانات را به کدام سمت هدایت کنیم.
نائبی چهارمین عامل را پرورش قهرمان ملی دانست و گفت: پرورش شرکت‌هایی که بتوانند در علم و فناوری در جهان حرفی برای گفتن داشته باشند.
او با اشاره به لیست شرکت‌های فورچون 500 گفت: در بازه 10 ساله گزارش Fortune 500 شاهد هستیم تعداد شرکت‌های آمریکایی، اروپایی و حتی ژاپنی کمتر شدند و جای آن‌ها را شرکت‌هایی از چین، کره جنوبی، برزیل گرفته‌اند.
او در ادامه به ویژگی‌های این شرکت‌های بزرگ اشاره کرد و گفت: هرکدام از این شرکت‌ها به‌اندازه یک کشور تولید دارند و از منابع اصلی توسعه اقتصاد کشورها به شمار می‌روند و توان مالی برای سرمایه‌گذاری روی فناوری‌های نوین دارند و راحت‌تر از شرکت‌های کوچک‌تر می‌توانند از فناوری‌هایشان محافظت کنند و از عهده هزینه‌های بالای تحقیق و توسعه برمی‌آیند بنابراین می‌توانند دانش و فناوری خود را به‌روز کنند و قابلیت‌ها و نسخه‌های جدید از آن را روانه بازار کنند.
او افزود: این شرکت‌های بزرگ در رقابت‌های جهانی حضور دارند و ضمن ایجاد اشتغال می‌توانند شرکت‌های کوچک‌تر را در جهت رشد و توسعه به‌کارگیرند. درحالی‌که اگر این لوکوموتیوهای اقتصادی نباشند، واگن‌های قبلی که همان شرکت‌های کوچک و متوسط هستند بیکار و ازکارافتاده می‌مانند.
نائبی بابیان اینکه در کشور فاقد شرکت‌های هایتک و لوتک هستیم، گفت: افتخار می‌کنیم 4 هزار شرکت دانش‌بنیان داریم درحالی‌که اکثر این‌ها شرکت‌هایی با سه تا پنج پرسنل هستند. درست است که شرکت‌های متوسط و کوچک هم برای رشد و توسعه کشور لازم هستند ولی باید شرکت‌های بزرگی در راس هرم باشند تا علاوه بر اینکه اقتصاد را به جلو می‌رانند، به آن جهت هم بدهند.
این عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف در پاسخ به اینکه برای پرورش شرکت‌های قهرمان ملی چکار باید کنیم گفت: افزایش تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان فایده‌ای برای اقتصاد ندارد بلکه باید هدف‌گذاری شود برای مثال در بازه زمانی مشخص پنج شرکت با صادرات 10 میلیارد دلار و 50 شرکت با صادرات یک میلیارد دلار فعال باشند و از این تعداد 10 شرکت در زمره برندهای برتر جهان شناخته شوند.

تعریف شرکت‌های کوچک در زنجیره ارزش شرکت‌های بزرگ

در ادامه پنل کیانی با تاکید بر اینکه با مفهوم دانش‌بنیان می‌توانیم ظرف 5 تا 10 سال تمام عقب‌ماندگی‌ها را پس بزنیم و به دنیا برسیم، افزود: برای رسیدن به بازارهای جهانی باید شرکت‌های بزرگ ایجاد کنیم و برای رشد آن‌ها رانت ایجاد کنیم. رانت همیشه بد نیست؛ رانت درست هم می‌تواند در جایگاه درست عامل موثری برای توسعه باشد.
رئیس هیات مدیره هلدینگ آریان کیمیا تک با انتقاد از سیاست‌هایی که برافزایش کمی شرکت‌های دانش‌بنیان پافشاری می‌کنند، گفت: معتقدم گزارش‌هایی که به مقام‌های مسئول دولتی و حاکمیتی رسانده می‌شود اشتباه است، زیرا هیچ منطقی افزایش تعداد کمی شرکت‌های دانش‌بنیان را به سود کشور نمی‌داند. باید شرکت‌های بزرگ ایجاد شوند و سپس شرکت‌های کوچک را در زنجیره ارزش شرکت‌های بزرگ تعریف کرد.
کیانی افزود: تنها با اصلاح ساختار بانکی که لایحه آن مدت‌هاست مسکوت باقی‌مانده می‌توان 4 درصد GDP کشور را ارتقا داد.

ضرورت دوری از شعارزدگی

کلاهی بابیان اینکه شعارزدگی عامل مشکلات اقتصاد ماست، گفت: مفهوم دانش‌بنیان در ایران به‌صورت متفاوت و کاملا شعاری نسبت به دنیا به کار گرفته‌شده است. همین مفهوم نیز اساس تبیین سیاست‌ها و قوانینی شد که پیرو آن معاونت علمی و فناوری و سازوکار فعلی دانش‌بنیان در کشور شکل گرفت. در ابتدا تصور می‌شد اگر 20 هزار شرکت دانش‌بنیان داشته باشیم اقتصاد ما توسعه‌یافته می‌شود درحالی‌که با این سیاست با 20 هزار شرکت بدهکار روبرو خواهیم بود.
رئیس مجمع تشکل‌های دانش‌بنیان با بیان اینکه اقتصاد کشور هم تحت تاثیر جریانات بین‌المللی متوقف نماند و به موفقیت‌هایی رسید، گفت: در گذر زمان موج شکل‌گیری زیست‌بوم‌های استارتاپی در دنیا به ایران هم تسری پیدا کرد و تیم های استارتاپی شکل گرفتند، به شرکت تبدیل شدند و رشد کردند البته معاونت هم پس از مشاوره‌های بخش خصوصی و تحت تاثیر گلایه‌ها و اعتراض‌ها تغییر مسیر داد ولی تجربه ثابت کرده دولت همیشه از روند رشد استارتاپ ها و توسعه زیست‌بوم جامانده است.
به گفته کلاهی، اکنون مفهوم شرکت‌های دانش‌بنیان پیشگام در معاونت علمی و فناوری شکل‌گرفته است ولی باید از شعارزدگی فاصله بگیریم زیرا اقتصاد ما واقعا به شرکت‌های پیشگام نیازمند است.
کلاهی با تاکید بر تعیین مزیت رقابتی و اولویت‌های فناورانه در کشور گفت: ما نمی‌توانیم تمام منابع را به همه حوزه‌ها اختصاص دهیم؛ این رویکرد نتیجه‌ای جز فقر ندارد. باید در اقتصاد، راهبردها مشخص شود تا بدانیم مزیت رقابتی ما چیست؟! چه اولویت‌هایی داریم؟! چه نیازهایی داریم؟! و سرانجام می‌خواهیم دنیا ما را با چه مزیت رقابتی و در چه صنعتی بشناسد؟! و سوال آخری که باید به آن پاسخ داده شود، آیا قرار است با دنیا تعامل داشته باشیم یا خیر؟!

الزام تغییر رویکرد به خلق ثروت ناشی از دانش

فردیس نیز در ادامه پنل به چرایی تحریم شرکت هواوی توسط آمریکا اشاره کرد و گفت: می‌دانیم که هواوی به خلق ثروت از دانش پرداخته است؛ مسئله‌ای که با مقاله علمی متفاوت است. در سال 2018 هواوی پنج هزار و 405 Patent در دنیا ثبت کرده است که معادل 15 Patent در روز است برای همین آمریکا این شرکت را تحریم می‌کند چون با این روند در آینده شرکت‌های آمریکایی باید هرکدام از این پتنت ها را از هواوی خریداری کند.
او افزود: این تجربه به ما نشان می‌دهد جریان غالب چیست. ما هم باید رویکردمان را در خلق دانش تغییر دهیم و آن را در خدمت خلق ثروت قرار دهیم. معیارهای ما در تولید علم از جنس دانشگاهی است و غلط است. مقاله اگر منجر به یک مالکیت فکری و معنوی در کشور نشود اگر منجر به Patent نشود ارزش اقتصادی ندارد.
عضو کمیسیون اقتصاد نوآوری اتاق تهران، بابیان اینکه باید از لوکوموتیوهای بزرگ اقتصاد کشور حمایت کرد،گفت: طبق الگویی که در دنیا می‌بینیم همه شرکت‌های بزرگ که در عرصه بازارهای جهانی به رقابت می‌پردازند توسط دولت‌هایشان مورد حمایت قرار می‌گیرند. روسای جمهور، نخست وزیرها و وزرای کشورهای درحال توسعه و توسعه یافته برای ورود به بازارهای جدید صادراتی و سهم گرفتن کارآفرینان بزرگ بخش خصوصی شان از اقتصاد دنیا شخصا وارد عمل می شوند و از این طریق به سرعت گرفتن این لوکوموتیوهای پیشران اقتصاد نوآوری در کشورشان کمک می کنند.
به گفته فردیس دولت بایستی ثروت آفرینی برای کشور را، از طریق صادرات محصولات دانش بنیان هدف گذاری کند و بر حمایت از کارآفرینان بزرگ بخش خصوصی که صادرات محصولات با ارزش افزوده بالا و فناوری پیشرفته را افزایش می دهند، متمرکز شود.

تاریخ انتشار: 98/10/28