عدم حمایت ساختاریافته از R&D شرکت‌های دانش‌بنیان یکی از مهم‌ترین مشکلاتی است که در این حوزه با آن مواجه هستیم. در حقیقت این مساله که ما به دنبال کسب حمایت مالی هستیم، یک برداشت نادرست است. در واقع دانش‌بنیان‌ها بیش از هر چیز نیازمند توجه جدی‌ترین نهادهای ذی‌ربط به موضوع تحقیق و توسعه هستند.

شرکت‌های دانش‌بنیان پیشرو در توسعه صنعت برق

در همین راستا مهدی مدنی، مدیرعامل و رئیس هیات‌مدیره شرکت دانش‌بنیان پیمان خطوط شرق و از اعضای هیات مدیره مجمع تشکل های دانش بنیان ایران، در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد»،  با تاکید بر اینکه یک شرکت دانش‌بنیان تا رسیدن به خروجی، تجاری‌سازی و کسب سود از محل فروش محصولات خود ممکن است به یک بازه زمانی چند ساله نیاز داشته باشد، بیان می‌کند: پس از رسیدن به این مرحله اهمیت R&D برای طراحی محصولات جدید و استمرار روند رشد شرکت به درستی روشن می‌شود. چرا که در غیر این صورت یک شرکت دانش‌بنیان ممکن است با افول و حتی ورشکستگی مواجه شود. از این رو ضروری است که حمایت‌ها به شکلی دقیق و شفاف برای دانش‌بنیان‌ها تعریف و تبیین شوند.

رئیس کمیته شرکت‌های دانش‌بنیان سندیکای صنعت برق ایران کپی محصولات و عرضه گسترده آن در بازار را هم از دیگر مشکلات فعالان این حوزه برمی‌شمرد و خاطرنشان می‌کند: متاسفانه شرایط به گونه‌ای است که یک شرکت بدون صرف هزینه‌های جدی پرسنلی یا تحقیق و توسعه می‌تواند کپی یک محصول دانش‌بنیان را به بازار عرضه کند. اگرچه ممکن است پایین بودن سطح کیفیت آن به فاصله یکی، دو سال مشخص شود، اما متاسفانه همین دوره زمانی هم برای یک شرکت دانش‌بنیان خسارت‌بار و غیرقابل جبران خواهد بود.

مدنی ضمن تاکید بر لزوم حمایت سازمان‌یافته و هدفمند از شرکت‌های دانش‌بنیانی که محصولاتی با اتکا به تحقیق و توسعه دارند، می‌گوید: دولت و نهادهای ذی‌ربط باید این مساله را بپذیرند که تنها در صورت حمایت از موضوع R&D در شرکت‌های دانش‌بنیان امکان توسعه محصولاتی که بر پایه دانش ساخته شده‌اند، فراهم می‌شود. البته این حمایت به معنای ایجاد انحصار نیست، ما همواره به جریان رقابت در بازار محصولات اعتقاد داریم و باورمان این است که این رقابت به رشد محصولات کمک می‌کند. ما به عنوان بنگاه‌های اقتصادی باید راهی برای فروش محصولات در بازارهای رقابتی پیدا کنیم و در این حوزه نیازی به حمایت دولت نداریم، اما سرمایه‌گذاری خطرپذیر حاکمیت در حوزه دانش‌بنیان‌هایی که با اتکا به تحقیق و توسعه خود را ثابت کرده‌اند، از اهمیت وافری برخوردار است.

دانش‌بنیان‌ها نیازمند صندوق حمایت از محصولات خطرپذیر

عضو هیات‌مدیره سندیکای صنعت برق ایران، ایجاد یک گفتمان موثر در حوزه دانش‌بنیان‌ها در حاکمیت از مسیر تشکل‌ها را اقدامی ‌موثر در بهبود شرایط موجود برمی‌شمرد و تصریح می‌کند: ما به عنوان نمایندگان بخش‌خصوصی در تشکل‌های اقتصادی باید این پیام را به شکلی موثر و شفاف به حاکمیت برسانیم که شرکت‌های دانش‌بنیان به یک حمایت سازمان یافته از مسیر صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر نیاز دارند. ایجاد یک درک صحیح و درست از محصولات دانش‌بنیان و حمایت از آنها از مسیر صندوقی که پژوهش‌ها و محصولات خطرپذیر را پشتیبانی می‌کند، موثرترین اقدام است.

او در ادامه می‌گوید: امیدواریم موضوع حمایت از محصولات خطرپذیر شرکت‌های دانش‌بنیان در دستورکار دولت سیزدهم قرار گیرد.

ما بیش از حمایت‌های مالی یا تسهیلات بانکی، به امکاناتی نظیر آزمایشگاه‌های مجهز برای تحقیق و توسعه محصولاتمان نیاز داریم.  ایجاد یک محیط آزمایشگاهی که برای یک شرکت هزینه بسیار زیادی دارد و راه‌اندازی آن توسط دولت می‌تواند کار را برای بسیاری از دانش‌بنیان‌ها ساده‌تر کند، یک حمایت تمام‌عیار و موثر است.  او با بیان اینکه به‌رغم قول‌های مساعد معمولا چنین اقداماتی تا  عملیاتی شدن فاصله بسیاری دارند، خاطرنشان می‌کند: متاسفانه اجرای چنین اقداماتی آنقدر زمان‌بر می‌شود که در نهایت بخش خصوصی از پیگیری آن خسته و ناامید می‌شود، چرا که عملا این پیگیری‌ها خروجی مشخصی برایش ندارد. به همین دلیل است که معتقدم پیش از هر چیز باید درک مشخصی از نیازها و الزامات توسعه دانش‌بنیان‌ها در حاکمیت ایجاد شود، چرا که در غیر این صورت باز هم با این تصور که حمایت مالی برای توسعه این بخش کافی است، هیچ تغییری در روند کار صورت نمی‌گیرد. به هر حال اگر این روند ادامه پیدا کند، بسیاری از این صنعت خارج شده و زیانی غیرقابل جبران به صنعت و اقتصاد کشور وارد می‌شود.

دانش‌بنیان‌ها از دولت سیزدهم چه می‌خواهند؟

مدیرعامل شرکت پیمان خطوط شرق در خصوص انتظارات دانش‌بنیان‌ها از دولت سیزدهم با تاکید بر اینکه حمایت‌های این حوزه نیازمند تغییر رویکرد حاکمیت نسبت به شرکت‌ها و محصولات دانش‌بنیان است، تصریح می‌کند: مهم‌ترین و اصلی‌ترین خواسته شرکت‌های دانش‌بنیان ایجاد یک نگرش دقیق نسبت به مسائل این حوزه و حمایت از تحقیق و توسعه و سرمایه‌گذاری خطرپذیر است.

او در ادامه می‌گوید: اعتماد به شرکت‌های دانش‌بنیان هم باید از شعار به عمل تبدیل شود. به ویژه اینکه در شرایط حاضر قوانین بسیار زیادی برای حمایت از ساخت داخل تدوین شده و قانون جهش اقتصاد دانش‌بنیان هم در مجلس به تصویب رسید، این مساله نشان می‌دهد که ما ظرفیت‌های قانونی لازم برای حمایت از فعالان این حوزه را در اختیار داریم و کافی است اراده‌ای برای اجرای درست و دقیق این قوانین در دولت و حاکمیت ایجاد شود.  رئیس کمیته شرکت‌های دانش‌بنیان سندیکای صنعت برق ایران با تاکید بر اینکه دولت نباید وارد حوزه اجرا شود، بیان می‌کند: دولت نقش ناظر و رگولاتور را عهده‌دار است، اگر نقش‌ها به درستی تعریف و پیاده‌سازی شود، بخش قابل توجهی از مشکلات رفع خواهد شد. در این میان هم دولت به عنوان ناظر باید تعریف درست و دقیقی از دانش‌بنیان بودن محصولات مختلف داشته باشد و هم بخش خصوصی بتواند برای بهبود و به‌روزرسانی محصولات خود ایده‌های جدیدی طراحی کند.

مدنی در ادامه خاطرنشان می‌کند: انتظار می‌رود دولت سیزدهم عملیاتی کردن قوانین را در دستور کار قرار دهد. به نظر می‌رسد برای توسعه دانش‌بنیان‌ها نیاز به تدوین قوانین جدید نداریم، فقط کافی است برای پیاده‌سازی قوانین موجود آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های دقیق و موثری تدوین و ابلاغ شود. قطعا تاثیرگذاری این قوانین در طول یک پروسه چند ساله امکان‌پذیر خواهد شد و این مساله کاملا قابل درک است. مهم این است که دولت این کار را شروع کرده و به شکل جدی دنبال کند.

پیمان خطوط شرق به دنبال توسعه بازارهای داخلی و منطقه‌ای

او در خصوص فعالیت‌ها و اقدامات شرکت پیمان خطوط شرق می‌گوید: این شرکت در سال ۱۳۸۵ ثبت شد و تا سه سال پس از آن فعالیت چندانی نداشت. اما در سال ۸۸ با تغییر اساسنامه، فعالیت‌های جدیدی را در حوزه اتوماسیون به زمینه کاری شرکت افزودیم. عمده فعالیت‌های شرکت بر موضوع خدمات فنی و مهندسی و اجرای پروژه‌های اتوماسیون، مخابرات و اسکادا متمرکز بود. تا اینکه در پی همکاری‌های گسترده با شرکت‌های بین‌المللی تصمیم گرفتیم تکنولوژی پایانه راه دور ABB را بومی‌سازی کنیم.

مدنی در ادامه خاطرنشان کرد: در سال ۹۱ این تجهیز به تایید توانیر رسید و محصولات ما به بازار وارد شد و مورد استقبال قرار گرفت. به‌رغم اینکه تجهیزات داخلی حوزه اتوماسیون تا آن روز به دلیل سختگیری‌های معمول حاکم در بخش‌های انتقال و فوق توزیع  پست‌های فشار قوی  برق مورد استفاده قرار نگرفته بود، ما توانستیم به عنوان رقیب جدی شرکت‌های خارجی به این حوزه ورود کرده و محصولاتمان را عرضه کنیم.

مدیرعامل شرکت پیمان خطوط شرق در مورد برنامه‌های توسعه‌ای این شرکت‌ها در طول سال‌جاری می‌گوید: ما جهش بزرگی را برای فروش شرکت در طول دو سال اخیر پیش‌بینی کرده بودیم، اما متاسفانه افزایش محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها، افزایش نرخ ارز و شیوع بیماری کرونا برنامه‌های ما را مختل کرد. به همین دلیل نتوانستیم برنامه‌های پیش‌بینی شده را محقق کنیم. با وجود این با اتکا به تلاش خستگی‌ناپذیر همکاران  در شرکت توانستیم سطح تولید را به میزان پیش‌بینی شده نزدیک کنیم. در مقابل ما هم تلاش کردیم به‌رغم مشکلات عدیده‌ای که با آن مواجه بودیم، نیروی انسانی متخصص شرکت را به عنوان اصلی‌ترین سرمایه خود حفظ کرده و در کنار آن ظرفیت‌های موجود را تا حد ممکن افزایش دهیم.

 به همین دلیل امیدواریم شرایط در طول یکی، دو سال آینده بهبود یافته و زمینه برای توسعه فعالیت‌های همه فعالان صنعت برق فراهم شود. او در خصوص برنامه‌های شرکت پیمان خطوط شرق در طول سال آینده هم تصریح می‌کند: ما با گسترش محصولات فعلی که عمدتا بر پایانه راه دور یا RTU (واحد پایانه کنترل از راه دور یا همان دیسپاچینگ است که اطلاعات را جمع‌آوری کرده و جهت تحلیل به مرکز کنترل ارسال می‌کند) که سازگار با برند ABB است، تلاش می‌کنیم به تنها برند ایرانی تبدیل شویم که حرف اول را در کشور و منطقه می‌زند.

همچنین مدل جدیدی از RTU ساخته‌ایم که در حوزه‌های آب و فاضلاب، گاز و صنایع معدنی و ریلی کاربرد زیادی دارد. مدنی در پایان گسترش بازار و ورود به سایر صنایع به ویژه نفت، گاز، پتروشیمی ‌و صنایع فلزی و همچنین تکمیل رده‌های RTU را مهم‌ترین برنامه‌های شرکت تحت مدیریت خود در سال آینده عنوان می‌کند و می‌گوید: در کنار این فعالیت‌ها تجهیزات دیگری نظیر ترانسدیوسر و پاورمیتر را ساخته‌ایم که فعلا در مرحله تجاری‌سازی هستند. به علاوه برای اتوماسیون پست‌های فشار قوی برق هم از مسیر RTU راه‌حل‌های جدیدی تدوین کرده‌ایم که نمونه‌سازی آن تکمیل شده و در مرحله نصب پایلوت هستیم و امیدواریم در طول سال آینده به مرحله تجاری‌سازی و تولید اقتصادی برسد. البته برای هوشمندسازی شبکه هم اقداماتی داشته‌ایم که طبق برنامه باید تا سال ۱۴۰۲ به نتیجه برسد.

تاریخ انتشار: 1400/11/05