فعالیت‌های تحقیق و توسعه، فعالیت‌هایی هستند که در نهایت موجب به‌روز شدن فناوری‌ها و افزایش نوآوری در شرکت‌ها و صنایع بزرگ می‌شوند. با ترغیب به پیگیری تحقیق و توسعه می‌توان فناوری‌های دانش‌بنیان را به صنعت وارد کرد و به توسعه زنجیره ارزش محصولات تولیدی کمک کرد. در حال حاضر، بسیاری از صنایع کشور، مانند صنایع نفت و گاز به فناوری نیاز دارند تا بتوانند مواد خام را به محصولات با ارزش و رقابتی تبدیل کنند.

با بررسی آمار صادرات کشور می‌توان پی برد که حدود 75 درصد از صادرات کشور ما بر پایه‌ محصولات نفتی یا محصولات معدنی و فرآوری نشده است. بخش زیادی از 25 درصد باقی‌مانده نیز مربوط به محصولات کشاورزی و باغی است و تولیدات صنعتی با ارزش افزوده‌ بالا، نسبت کمی را در سبد صادراتی ایران تشکیل می‌دهند.

حمایت‌هایی چون معافیت‌های مالیاتی بی‌اساس و خوراک ارزان باعث می‌شود صنایع نتوانند خود را با بازار جهانی و رقابتی تنظیم کنند. این امر در نهایت باعث افزایش خام‌فروشی می‌شود.

ایجاد فضای رقابتی در صنایع، برای افزایش تولید محصولات با ارزش امری ضروری است و برای آن لازم است تا صنایع، به کمک تحقیق و توسعه، فناوری‌ها و فرایندهای خود را با دانش روز کشور، به‌روز کنند. در حال حاضر، با حمایت‌های گلخانه‌ای به جای اینکه صنایع تقویت شوند، توان رقابت در بازارهای جهانی را از دست داده‌اند.

امروزه، اعتبار مالیاتی، یک مشوق مالیاتی مناسب برای افزایش فعالیت‌های تحقیق و توسعه است. این مشوق به دلیل مزایایی همچون هوشمندی و نظام‌مند بودن و بی‌طرفی در اجرا، در بین کشورهای جهان بسیار متداول و فراگیر است. مطابق با گزارش سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه (OECD)، در سال 2020 بیش از 70 درصد از کل هزینه‌های تحقیق و توسعه در کشورهای عضو سازمان، توسط بخش بنگاه‌های اقتصادی انجام ‌شده است.

بر اساس گزارش‌های مختلف، میزان هزینه‌کرد در تحقیق و توسعه برای کشور ایران در سال 2022، به میزان زیر 1 درصد از تولید ناخالص ملی (GDP) است، در صورتی که کشورهایی مانند کره جنوبی یا تایوان به ترتیب معادل با 5 و 3.8 درصد از میزان تولید ناخالص خود را را در تحقیق و توسعه هزینه می‌کنند.

دانش‌بنیان شدن صنایع، از اهداف اصلی اعتبار مالیاتی

مطابق با سیاست اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه، نسبتی از میزان هزینه‌کرد صنایع و شرکت‌ها در فعالیت‌های دانش‌بنیانی، به عنوان اعتبار مالیاتی شرکت‌ها در نظر گرفته می‌شود.

در یک دهه گذشته، زیست‌بوم جدیدی، تحت عنوان دانش‌بنیان، برای تبدیل علم و دانش به ثروت در کشور شکل گرفته است و بسیاری از فناوری‌های پیچیده توسط دانش‌بنیان‌ها بومی‌سازی شده‌اند. اما استفاده از آن‌ها توسط صنایع، یا ساخت فناوری‌های جدید مورد نیاز در فعالیت‌های تحقیق و توسعه با هزینه بالایی روبروست.

برای هدایت علم و فناوری روز به صنایع لازم است تا سیاست‌های حمایتی و تنظیم‌گرانه مناسبی اتخاذ شود. سیاست اعتبار مالیاتی، یکی از اقدامات مناسب در این زمینه است که می‌تواند با تأمین مالی برای فعالیت‌های دانش‌بنیان، مسیر مناسبی برای دانش‌بنیان شدن صنایع کشور ایجاد کند.

تأمین مالی فعالیت‌های دانش‌بنیانی در صنایع به کمک مشوق‌های مالیاتی

سید علی مرتضوی، کارشناس اقتصادی و فعال حوزه حکمرانی اقتصاد دانش‌بنیان، افزایش انگیزه هزینه در فعالیت‌های تحقیق و توسعه را از تأثیر اختصاص اعتبار مالیاتی به این فعالیت‌ها دانست و گفت: سیاست اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه اصلی‌ترین راهکار تأمین مالی نقشه راه دانش‌بنیان شدن صنایع است.

تحقیق و توسعه در قدم اول در شرکت ضروری است، اما به دلیل هزینه و ریسک بالای آن لازم است سیاست‌های حمایتی برای آن اتخاذ شود.

او اضافه کرد: این سیاست مهم صنعتی با تمرکز بر ابتکارات تحقیق و توسعه در جهت شناسایی منابع انرژی متنوع و همچنین توسعه زنجیره ارزش صنعت نفت و گاز، می‌تواند جریان‌های درآمدی این صنعت را متنوع کرده و وابستگی خود را به خام‌فروشی کاهش دهد. این موضوع می‌تواند به صنعت کمک کند تا در برابر نوسانات بازار جهانی کمتر آسیب‌پذیر شود و در نهایت خطرات اقتصادی این صنعت را کاهش دهد.

این کارشناس اقتصادی، اعتبار مالیاتی را راهکاری برای تأمین مالی تحقیق و توسعه دانست و اظهار داشت: سرمایه‌گذاری در طرح‌های تحقیق و توسعه می‌تواند به صنعت کمک کند تا بر چالش‌های فعلی خود غلبه کند و رقابت‌پذیری خود را در آینده حفظ کند.

وی در ادامه افزود: با اجرای سیاست اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه، صنعت می‌تواند منابع خود را به سمت تحقیق و نوآوری هدایت کند که منجر به افزایش بهره‌وری، کارایی و رقابت شود. علاوه بر این، می‌تواند به صنعت کمک کند تا ردپای کربن خود را کاهش دهد و جریان‌های درآمد خود را متنوع کند. صنعتی مانند صنعت نفت و گاز باید برای حفظ موقعیت خود به عنوان یک بخش مهم در اقتصاد جهانی، بیشتر روی تحقیق و توسعه سرمایه‌گذاری کند.

اهمیت اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه در بزرگترین صنعت کشور

مرتضوی، پیرامون اهمیت تحقیق و توسعه در صنعت نفت و گاز کشور اظهار داشت: صنعت نفت و گاز به عنوان یکی از اصلی‌ترین بخش‌های اقتصادی کشور، نقش مهمی در تأمین انرژی و رفاه جامعه ایفا می‌کند.

با توجه به فضای رقابتی دنیا در رویکرد انرژی‌‌های جایگزین، با ترغیب صنایع نفت و گاز به هزینه در تحقیق و توسعه، می‌توان به آن‌ها کمک کرد با استفاده از فناوری‌های نو، در این فضا به رقابت بپردازند.

وی افزود: با توجه به چالش‌های رو به افزایش صنعت نفت و گاز، از جمله نوسانات قیمت نفت، نگرانی‌های محیط زیستی و رونق انرژی‌های تجدیدپذیر، اهمیت تحقیق و توسعه در این صنعت بیش از پیش احساس می‌شود. تحقیق و توسعه در صنعت نفت و گاز کشور جهت تحقق راهبردهای پیشرفت فناوری و توسعه پایدار در این صنعت بسیار ضروری است.

این کارشناس اقتصادی در رابطه با اهمیت سیاست اعتبار مالیاتی در هدایت منابع صنعت نفت به سمت سرمایه‌گذاری در فناوری تشریح کرد: سیاست اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه در بسیاری از کشورها با هدف ترویج تحقیق و توسعه در صنایع مختلف از جمله نفت و گاز اجرا شده است. این سیاست با اجازه دادن درصد کاهش در بدهی مالیاتی آنها در سال آینده برای هزینه های تحقیقاتی واجد شرایط، مشوق‌هایی را برای شرکت‌ها فراهم می‌کند.

او تأکید داشت: علاوه بر این، این سیاست بستری را برای بازیگران صنعت فراهم می‌کند تا دانش را به اشتراک بگذارند و در طرح های تحقیق و توسعه همکاری کنند. سیاست اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه همچنین می‌تواند به جذب سرمایه بیشتر در تحقیق و توسعه کمک کند و منجر به ایجاد صنعتی رقابتی‌تر شود.

مرتضوی در پایان اظهار کرد: سرمایه‌گذاری در فناوری یکی از راه‌های اولیه افزایش بهره‌وری است. با اجرای سیاست اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه، صنعت می‌تواند منابع را به سمت سرمایه‌گذاری در تحقیق و نوآوری هدایت و به نوعی صنعت را متحول کند. تحقیق و توسعه می‌تواند به توسعه فناوری‌های جدید در زمینه‌های مختلف حفاری، فرآیندهای پالایش پائین‌دست و جایگزین‌های انرژی‌های تجدیدپذیر کمک کند.

منبع: فارس

تاریخ انتشار: 1402/03/20